‘Om de zorg toekomstbestendig te houden, moet de regie terug naar de cliënt’

We worden met zijn allen steeds grijzer. Tegelijkertijd is er steeds minder zorg beschikbaar. Daarom is het belangrijk om het gesprek te voeren over ouder worden. ‘Mensen moeten het gesprek over de toekomst niet langer uitstellen. Het is niet fijn om te denken aan wat je straks allemaal niet meer kunt, maar het is wel belangrijk om je hierop voor te bereiden. Kijk wat je samen met de mensen om je heen kan doen om je voor te bereiden op je oude dag. Investeer in een sociaal netwerk en zoek je naasten op voor een goed gesprek.’ Aldus Linda Geurtsen en Sanne Kleefstra, wijkverpleegkundigen bij zorgorganisatie Evean. In dit artikel leggen zij uit waarom het gesprek voeren over ouder worden zo belangrijk is en geven zij tips over hoe je zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven.

‘Wat is de hulpvraag achter de zorgvraag? Wat kan de cliënt zelf nog, en wat kunnen we de cliënt aanleren?’ Dat zijn belangrijke vragen die gesteld worden voordat de fysieke zorg van zorgprofessionals wordt ingeschakeld, vertelt Kleefstra. ‘Dit is noodzakelijk zodat de kwetsbare ouderen en chronisch zieken nu en in de toekomst de zorg kunnen krijgen die zij nodig hebben.’

De wijkverpleegkundigen merken dat zij binnen hun werk steeds vaker het gesprek voeren over ouder worden, terwijl daar juist een belangrijke rol voor de maatschappij ligt weggelegd. ‘Heel Nederland moet nadenken over ouder worden. Daar kan je eigenlijk niet vroeg genoeg mee beginnen’, benadrukt Geurtsen.

Eigen netwerk

Een belangrijke boodschap: praat met elkaar over ouder worden. ‘In Nederland zijn wij soms erg gericht op onszelf en dat taboe moeten we doorbreken. Mensen gaan er vanuit dat de zorgprofessional het wel oplost, terwijl het soms gaat om simpele vragen zoals: moet de container worden buitengezet? Of krijg ik hulp bij het koken? Er zijn vast mensen in de omgeving die dat met liefde voor je willen doen.’ Ook met bepaalde zorgtaken, geven Geurtsen en Kleefstra aan, kan de cliënt vaak veel meer gebruikmaken van zijn of haar netwerk. ‘Komt je zoon of dochter bijvoorbeeld langs om boodschappen te doen of te stofzuigen? En ben je angstig om alleen te douchen? Stap dan op dat moment even onder de douche. Dan is hulp in de nabijheid aanwezig. Gaat het echt niet meer, dan kan de zorgprofessional je hierbij natuurlijk ondersteunen.’

Ook zijn er andere praktische tips die ervoor kunnen zorgen dat mensen minder afhankelijk zijn van zorg en langer zelfstandig kunnen blijven. ‘Er zijn bijvoorbeeld valhorloges en apparatuur om de lichten aan en uit te zetten. Het meest belangrijke wat wij mensen willen meegeven: verdiep je in wat er allemaal mogelijk is, bijvoorbeeld in jouw gemeente. Binnen veel gemeentes wordt er veel aangeboden voor mensen die alleen wonen. Er zijn bijvoorbeeld veel ouderen aangesloten bij telefoonketens of maken gebruik van persoonsalarmeringen.’

Verspreiden als een olievlek

Kortom, een andere denkwijze van de cliënt en de hele samenleving is cruciaal, om ervoor te zorgen dat iedereen de zorg kan blijven krijgen die nodig is. Er moet kritisch worden gekeken naar wat de cliënt nog kan, met behulp van het netwerk. Om op die manier de zorg te ontlasten. ‘Niet alleen wij als wijkverpleegkundigen moeten die boodschap overbrengen, het moet zich als een olievlek in de maatschappij verspreiden.’